Sáng nay, khi mở mắt ra, tôi bỗng thấy trong không khí có điều gì đó rất quen thuộc. Một làn hơi lạnh nhẹ như vừa được ai đó khẽ đặt lên má, nửa tỉnh nửa mơ, làm tôi nhớ đến những mùa đông xa xưa nơi quê nhà. Tôi ngồi dậy thật chậm, kéo tấm rèm cửa sang một bên, và bất giác thở ra một hơi dài. Hơi thở tan vào khoảng không mờ sương trước mặt—như thể chính tôi đang tan vào hoài niệm.
Mùa đông… từ khi nào trở thành một điều gì đó vừa rất thật, vừa rất mờ? Có phải vì càng lớn, con người ta càng muốn giữ lại những mảng ký ức cũ kỹ, như giữ lại hơi ấm của một chiếc khăn len mẹ đan từ ngày còn nhỏ? Hay vì giữa thành phố này, mỗi khi trời trở lạnh, tôi lại nghe thấy tiếng lá bạch đàn xào xạc trong ký ức—thứ âm thanh mà thành phố không bao giờ có?
Tôi không biết nữa. Nhưng sáng nay, tôi thấy lòng mình mềm nhũn như thể có thể thả tràn ra giường như một cái chăn.
Ngày còn bé, mùa đông quê tôi không quá lạnh, nhưng gió lại có một nét rất riêng—nét của đồng ruộng, của bãi mía sau nhà, của con đường đất đỏ chạy dài giữa cánh đồng khô. Tôi nhớ những buổi sáng sương còn trắng đục, đứng từ sân nhìn ra, cả cánh đồng như được phủ một lớp áo mỏng, trầm mặc và hiền lành. Tôi vẫn luôn tự hỏi: Tại sao sương lại có thể khiến mọi thứ trở nên yên tĩnh đến vậy? Rồi tôi tự trả lời: Có lẽ vì chỉ khi trời lạnh, người ta mới chịu chậm lại để nhìn cho rõ những điều tưởng chừng quen thuộc.
Tôi lớn lên giữa những ngày đông như thế—bình dị, không ồn ào, không bon chen. Mỗi sáng, bà thường nhóm bếp lửa thật sớm. Tiếng củi khô nổ lách tách trở thành âm thanh đánh thức tôi thay cho tiếng đồng hồ báo thức. Tôi thích cảm giác ngồi sát vào bếp lửa, đưa hai bàn tay lại gần cho đến khi cảm nhận được hơi ấm thấm vào từng ngón. Ánh lửa hiện lên trước gương mặt bà, lung linh, hiền dịu.
Liệu có bao giờ tôi quên được những kí ức đó không?
Lên thành phố học tập – và sau này ở lại làm việc – mùa đông bỗng trở thành một thứ khác. Nó không còn mùi rơm khô sau vụ gặt, không còn tiếng chim chui vào mái hiên trốn lạnh, cũng chẳng còn hơi khói bếp quyện mùi gừng trong nồi chè nóng của bà. Mùa đông ở đây có mùi của bê tông mới ướt, mùi của những quán cà phê mở cửa từ sáng sớm, mùi của những chuyến xe tất bật trong dòng người hối hả.
Có lúc tôi tự hỏi: Mùa đông nơi đây có lạnh không? Rồi tôi tự đáp: Không lạnh bằng quê mình… nhưng lại giá buốt hơn.
Không phải là sự giá buốt của thời tiết, mà là sự giá buốt của đời sống, của sự trưởng thành—khi ta phải học cách sống xa những điều từng thuộc về mình. Có khi đang đi giữa đường, gió tạt ngang qua tai, tôi bỗng thấy như mình vừa nghe được tiếng gió trên đồng quê năm nào. Có khi đang ngồi trong phòng làm việc, nhìn ra cửa kính, một đám mây xám trôi ngang khiến tôi nghĩ đến những buổi chiều đông mẹ gom quần áo phơi ngoài hiên vì sợ trời đổ mưa. Tất cả đều rất nhỏ, rất mờ, nhưng khi chạm đến lại… đau đáu.
Mỗi mùa đông ở thành phố, tôi đều cố tìm lại cảm giác cũ—dù chỉ một chút thôi cũng được. Có khi đó là việc pha một tách trà gừng nóng. Có khi là tìm mua vài cành bạch đàn để trên bàn làm việc. Có khi là một buổi chiều đi bộ thật chậm ở công viên, nơi những chiếc lá rơi đầy trên con đường lát đá. Những điều nhỏ bé ấy giúp tôi nhớ rằng mình từng thuộc về một nơi rất yên bình, và bên trong mình, phần quê ấy vẫn chưa bao giờ mất đi.
Sáng nay, khi viết những dòng này, tôi tự hỏi: Mùa đông có phải là mùa của ký ức không? Rồi tôi lại tự trả lời: Có lẽ đúng vậy, bởi người ta chỉ hoài niệm khi trời trở lạnh. Hơi lạnh khiến lòng người mềm đi, và khi mềm đi, chúng ta dễ dàng nhìn lại những điều đã qua hơn.
Tôi mở cửa sổ, để cho làn gió lạnh đầu đông ùa vào, chạm lên làn da còn đang ấm. Thành phố vẫn đang thức dậy—tiếng xe cộ, tiếng bước chân, tiếng người gọi nhau dưới đường. Và giữa những âm thanh ấy, tôi thấy mình lặng đi một nhịp. Tôi chợt nhận ra rằng ký ức không phải để níu kéo, mà để nhắc nhở rằng mình đã đi một quãng đường dài, từ cô gái thôn quê đến người phụ nữ ngồi trước cửa sổ tầng tám vào một sáng đầu đông, tay ôm tách trà, lòng đầy biết ơn.
Mùa đông năm nay có thể khác. Nhưng cảm giác bâng khuâng khi trời trở lạnh—cảm giác như vừa chạm tay vào thời gian—vẫn còn đó.
Và tôi bất giác mỉm cười, nhẹ như sương.