Bạn có từng ngồi trước màn hình máy tính vào lúc 2 giờ sáng, nhìn con trỏ chuột nhấp nháy trên màn hình và tự hỏi: "Mình đang cố gắng vì điều gì?"
Năm tôi 25 tuổi, câu hỏi đó đã ám ảnh tôi mỗi ngày.
Khi ấy, tôi đang làm việc tại một công ty công nghệ lớn ở Hà Nội. Là một UX Designer, công việc của tôi là thấu hiểu hành vi người dùng, tìm ra những điểm đau (pain points) của họ để thiết kế ra những trải nghiệm tốt nhất. Tôi giỏi lắng nghe người khác, giỏi quan sát những vấn đề và nhu cầu tiềm ẩn của khách hàng, nhưng trớ trêu thay, tôi lại hoàn toàn mù mờ trước những tiếng kêu cứu của chính mình.
Những cuộc họp triền miên, những deadline gấp gáp nối tiếp nhau, sự ồn ào của văn phòng mở và áp lực phải sáng tạo không ngừng khiến tôi kiệt quệ. Tôi trở nên cáu gắt, mất ngủ và cảm thấy trống rỗng. Tôi – một cô gái sinh ra từ núi rừng Hoà Bình – dường như đang chết dần trong những khối bê tông của thành phố.
Và rồi, vào một buổi sáng thứ Hai, thay vì sửa soạn để đi làm, tôi chợt ngồi lặng một lúc rồi nảy ra quyết định viết đơn xin nghỉ phép 2 tuần. Tôi tắt điện thoại, xách balo lên và đi. Một mình.
Đó là lần đầu tiên tôi quyết định "biến mất".
Chạy trốn hay trở về?
Tôi chọn Y Tý – một vùng núi cao mây phủ quanh năm làm điểm đến. Mọi người bảo tôi điên khi con gái một mình lên đó, lại còn vào lúc công việc đang "nước sôi lửa bỏng". Nhưng sự cứng đầu vốn có trong tôi trỗi dậy. Tôi biết mình cần sự tĩnh lặng tuyệt đối, điều mà Hà Nội lúc bấy giờ không thể cho tôi.
Ngày đầu tiên đặt chân đến homestay, một căn nhà trình tường cũ kỹ, cảm giác đầu tiên của tôi không phải là sự phấn khích, mà là... sự lo lắng. Sự im lặng của núi rừng quá lớn. Nó bao trùm lấy tôi, khiến tôi – một kẻ đã quen với tiếng còi xe, tiếng gõ phím – cảm thấy lạc lõng.
Nhưng rồi, khi đêm xuống, ngồi bên bếp lửa, mùi khói gỗ hăng hắc xộc vào mũi và ký ức tuổi thơ chợt ùa về. Tôi nhớ những ngày ngồi nghe mẹ kể chuyện cổ tích ở quê nhà Hoà Bình, nhớ tiếng suối chảy sau vườn. Hóa ra, tôi không chạy trốn. Tôi đang trở về.
Học cách "không làm gì cả"
Những ngày đầu, thói quen công việc vẫn bám riết lấy tôi. Tôi thường vô thức đưa tay tìm điện thoại để check mail, cảm thấy bứt rứt khi không có gì để làm. Tôi mang theo một cuốn sổ tay, định bụng sẽ vẽ vời gì đó để "không lãng phí thời gian".
Nhưng thiên nhiên có cách dạy dỗ của riêng nó.
Đến ngày thứ tư, một cơn mưa rừng ập đến. Mưa dai dẳng, trắng trời, nhốt tôi trong căn phòng gỗ nhỏ với ô cửa kính nhìn ra thung lũng. Không wifi, không sóng điện thoại. Tôi buộc phải ngồi yên.
Tôi pha một ấm trà atiso nóng, ngồi lặng lẽ nhìn mưa rơi qua ô cửa kính. Tôi quan sát mưa với con mắt của một người làm nghề, đầy những phân tích và trăn trở. Nhưng rồi dần dần, những suy tư ấy tan dần, tan dần. Như những hạt mưa rơi xuống đập vào lá cây và tan vỡ ra từng mảnh.
Tôi chỉ đơn thuần là nhìn. Và nghe.
Tôi nghe thấy tiếng mưa rơi trên mái nhà, những tiếng mưa khác hẳn với thành phố. Hẳn là vậy, mưa ở đây không rơi trên những khối bê tông, nó rơi trên mái ngói, trên nền đất, trên những cành cây rừng. Tôi nghe những làn gió luồn qua khe cửa, nghe tiếng một chú chim nào đó đang trú mưa gọi bầy. Và quan trọng nhất, trong sự tĩnh lặng đó, tôi nghe thấy tiếng thở của chính mình. Chậm rãi. Đều đặn.
"Hóa ra, sự im lặng không hề trống rỗng. Nó chứa đầy những câu trả lời mà sự ồn ào đã che lấp mất."
Tái thiết kế trải nghiệm cuộc đời
Những ngày sau đó, tôi bắt đầu sống chậm lại, chậm dần, chậm dần, theo cả nghĩa đen vào nghĩa bóng. Tôi dậy sớm đi bộ, để tập thể dục, để hít thở không khí mát lạnh, để chạm tay vào những hạt sương trên cành lá. Tôi dành hàng giờ để ngắm một người thợ già làm gốm, nhìn đôi tay nhăn nheo nhưng khéo léo vuốt từng thớ đất. Tôi thấy sự chỉn chu và kiên nhẫn trong từng động tác của bác – một vẻ đẹp thủ công mà công nghệ hiện đại không thể nào có được.
Tôi nhận ra, trải nghiệm người dùng (UX) không chỉ nằm trên màn hình điện thoại. Trải nghiệm quan trọng nhất chính là cuộc đời mình.
Tôi đã cố gắng thiết kế những giao diện sao cho thật tốt, nhưng lại thiết kế cuộc đời mình quá tệ: quá nhiều tính năng thừa thãi với những lo lắng, áp lực, một giao diện rối rắm với những công việc ôm đồm và thiếu hẳn những khoảng trắng cần thiết là những khoảng thời gian để tĩnh lặng.
Chuyến đi 2 tuần ấy không biến tôi thành một người khác, cũng không giải quyết hết những vấn đề đang chờ ở công ty. Nhưng nó đã thay đổi "bộ lọc" của tôi.
Tôi trở về Hà Nội với một tâm thế mới. Tôi vẫn làm việc chăm chỉ, nhưng biết cách từ chối những cuộc họp không cần thiết. Tôi vẫn sống giữa phố thị ồn ào, nhưng biết dành cho mình những khoảng lặng buổi sáng bên hồ, hay những buổi chiều cuối tuần tắt điện thoại để chơi đàn Ukulele.
Gửi những người trẻ đang cảm thấy kiệt sức ngoài kia:
Nếu một ngày bạn thấy chiếc đèn báo hiệu trong tâm hồn nhấp nháy đỏ, đừng cố gắng nhấn ga chạy tiếp. Hãy dừng lại. Hãy thử một lần "biến mất" khỏi những guồng quay thường nhật. Về với núi, về với biển, hay đơn giản là về với một góc quán quen không người.
Đừng sợ lãng phí thời gian. Bởi vì đôi khi, chúng ta phải dừng lại thì thế giới bên trong mới bắt đầu chuyển động.
Và biết đâu đấy, bạn sẽ tìm thấy bản thiết kế tuyệt vời nhất cho cuộc đời mình, ngay trong chính những khoảng lặng ấy.
Hà Nội, một ngày mưa mùa hạ.